Berkenrode (ingang en dienstwoningen)

Toegangshek

Het toegangshek (Herenweg bij 131-133, ca. 1800) van Berkenrode bestaat uit twee gemetselde pijlers met inspringende hoeken en een bekroning met natuurstenen vazen. Tussen de pijlers draaien de eenvoudig gedecoreerde ijzeren hekvleugels. De beëindiging van de pijlers bestaat uit een natuurstenen geprofileerde dekplaat waarin de naam BERKEN – RODE is aangebracht. Op de dekplaten staan twee forse vierkante vazen op een gedecoreerde voet en voorzien van een bekroning.

Het toegangshek is van belang vanwege zijn functionele en decoratieve waarde voor de buitenplaats en vanwege de ensemblewaarde in relatie tot de aanpalende bebouwing zoals het hoofdhuis en de koepel.

Koepel

De 18de-eeuwse koepel (Herenweg 127, 18de eeuw) ligt direct ten zuiden van het toegangshek van de buitenplaats Berkenrode. Het gepleisterde gebouwtje met kroonlijst en schilddak met pannen telt één bouwlaag. De koepel heeft een driezijdige uitbouw, met in elke zijde een zesruits schuifvenster. Tegen de achterzijde van het gebouw bevindt zich een eveneens gepleisterde éénlaags aanbouw. In het tweede kwart van de 20ste eeuw is koepel in verband met de verbreding van de Herenweg enkele meters naar achteren geplaatst.

De koepel is van belang vanwege zijn decoratieve en functionele betekenis voor de buitenplaats en vanwege de beeldbepalende ligging in relatie tot het ensemble (hoofdhuis, hek en aanpalende bebouwing) aan de Herenweg.

Twee dubbele dienstwoningen

Dit ensemble van twee dubbele dienstwoningen (Herenweg 119-125, 18de en 19de eeuw)), verbonden door een poortje, staat ten zuiden van de ingangspartij met de koepel. De dubbele woning ten zuiden van het poortje bestaat uit twee bouwlagen met kroonlijst, gedekt door een schilddak met pannen. Het gebouw is gepleisterd en heeft een symmetrische gevelindeling met grote en kleine vensters en tweemaal twee gekoppelde ingangspartijen met bovenlicht. Wellicht is dit deel rond 1800 als koetshuis gebouwd. Later is het dan tot woningen verbouwd.

De dubbele woning ten noorden van het poortje bestaat eveneens uit twee bouwlagen met kroonlijst en een met pannen gedekt schilddak, maar is iets hoger dan de zuidelijke woning. Ook dit gebouw is gepleisterd, maar van een lagenpatroon voorzien. De symmetrisch opgezette voorgevel heeft grote en kleinere vensters en twee enkele toegangen, voorzien van een hoofdgestel. Op het dak zijn twee dakkapellen aangebracht. Deze dubbele dienstwoning lijkt ouder dan de zuidelijke en is vermoedelijk 18de-eeuws. Het rondboogpoortje bevindt zich in een hoog opgetrokken, gepleisterde muur tussen de twee woonhuizen in.

Het ensemble van de dienstwoningen en het poortje is van belang vanwege zijn functionele betekenis voor de buitenplaats en zijn beeldbepalende ligging, mede in relatie tot de koepel, het hek en het hoofdhuis.

Dienstwoning

De dienstwoning van Berkenrode (Herenweg 117, derde kwart 19de eeuw) is een smal, hoog woonhuis uit het derde kwart van de 19de eeuw. Het heeft twee bouwlagen onder een met pannen gedekt mansardedak. De voorgevel heeft een gebroken topgevel en is twee traveeën breed, met op de begane grond een groot venster en een deur, op de verdieping twee vensters met geprofileerde houten hoofdgestellen en een zoldervenster dat uit twee gekoppelde rondboogramen is samengesteld.

De dienstwoning is van belang vanwege haar functionele betekenis voor de buitenplaats en vanwege de eenvoudige doch harmonische architectuur, kenmerkend voor de tijd van haar ontstaan.