Waterpark 2

Watertoren

	Oorspronkelijke functie
	Watertoren, pompstation
	Huidige functie
	Watertoren, kantoor in voormalig pompstation
	Bouwjaar
	1910
	Architect
	A. Holmberg de Beckfelt
	Status
	Provinciaal monument

Introductie

Heemstede was in 1909 een overeenkomst aangegaan met de gemeente Amsterdam voor levering van duinwater uit het Amsterdamse duinwaterleidingcomplex aan de Leidsevaart. Jhr. A. Holmberg de Beckfelt te Amsterdam werd belast met het ontwerp en het toezicht op de uitvoering, onder hoofdleiding van J. van Hasselt (oud-directeur van Publieke Werken in Amsterdam). Holmberg ontwierp ook de watertoren van Alkmaar. De uitvoering van het werk werd onderhands gegund aan de Hollandsche Maatschappij tot het maken van werken in gewapend beton te ’s-Gravenhage, die al een dergelijk werk voor de Leidsche Duinwater-Maatschappij had uitgevoerd.

Tegen de zuidwestzijde van de toren is, waarschijnlijk omstreeks 1915, een pompgebouw toegevoegd, dat tegenwoordig niet meer als zodanig fungeert. De toren vormt nog steeds een onderdeel van een waterleidingsysteem. Het reservoir staat rechtstreeks in verbinding met het waterleidingnet en zorgt voor een constante druk op de leidingen. Het water in het reservoir dient als buffervoorraad.

De watertoren is een belangrijk ‘landmark’ van Heemstede. Het pompgebouw is van functie veranderd. Het is van 1964 tot november 1978 gebruikt als openbaar badhuis en sinds 2017 het onderkomen van Historische Vereniging Heemstede Bennebroek (HVHB), hier wordt het archief beheerd en er zijn tentoonstellingen en activiteiten als koffie met HeerlijkHeden.

Bouwkundige beschrijving

De 43,35 meter hoge toren staat op een achthoekige plattegrond, waarvan de vorm bepaald is door de constructie met behulp van acht betonnen pijlers, die in het zicht gelaten zijn. De openingen tussen de pijlers zijn opgevuld met baksteen. Het geheel is met cement bespoten. De toren bestaat uit een aan de bovenzijde iets taps toelopende onderbouw van 28,35 m hoog. Daarboven bevindt zich een uitkragende achthoek, waarin zich het waterreservoir bevindt (inhoud 460 m³.

Het voormalig pompgebouw is opgetrokken uit baksteen, bedekt met een laag grijze spuitpleister. Het heeft een vrijwel rechthoekige plattegrond en bestaat uit één bouwlaag onder een zadeldak. De voorgevel wordt door lisenen in drie traveeën verdeeld. De middelste travee bevat een dubbele deur met drieruits bovenlicht.

Provinciaal monument

De watertoren en het pompgebouw zijn van architectuurhistorische betekenis als vroeg voorbeeld in Nederland van het streven in de eerste decennia van de 20ste eeuw om tot een andere, meer op de utiliteit gerichte architectuur voor watertorens te komen door toepassing van nieuwe materialen. Voorts ie het de enig overgebleven watertoren in Noord-Holland met een gewapend betonskelet op een achthoekige plattegrond.
Het complex is gaaf in hoofdvorm, detaillering en materiaalgebruik en de onderlinge samenhang is bewaard gebleven.

Het complex is van cultuurhistorische waarde als element uit de geschiedenis van de drinkwatervoorziening in Noord-Holland.