Glipper-Dreef 209

Bosbeek (tuin- en park)

	Oorspronkelijke functie
	Tuin en park
	Huidige functie
	Tuin en park
	Bouwjaar
	17de tot en met 20ste eeuw
	Architect
	Onbekend
	Status
	Rijksmonument 522898 (tuin- en parkaanleg)

Beschrijving tuinaanleg

De voorzijde van het huis Bosbeek bevindt zich aan de noordwestkant, de zijde die van de Glipper Dreef is afgewend. De tuin aan deze zijde staat bekend als de tuin vóór het huis, de tuin aan de achterkant (de zuidoostzijde) als de tuin achter het huis. Het oppervlak van het park voor het huis komt na de splitsing in 1913 nagenoeg weer overeen met de oorspronkelijke afmeting. Dit was dus betrekkelijk klein ten gevolge van het feit dat direct ten westen het grondgebied van het huis Groenendaal aansloot. Het oude Bosbeek had echter ook gronden aan de overzijde van de Glipper Dreef, zodat er toch een behoorlijk aanleg moet zijn geweest. Het park heeft een vroeg 18de-eeuwse aanleg gehad, waaraan de vijver nog herinnert.

Vervolgens zijn de tuinen van beide huizen in 1784 samengevoegd en is er een poging ondernomen beide parken op elkaar te laten aansluiten, al is dit niet precies herkenbaar. Verschillende elementen wijzen hierop, zoals de met linden beplante laan, die thans het gazon aan de noordzijde afsluit en doorloopt op het grondgebied van Groenendaal. Op de topografische kaart van 1875 is te zien dat er vanuit Bosbeek een zichtas bestond naar een langgerekte open plek in het bos van Groenendaal. Deze zichtas is nog enigszins herkenbaar op het punt van het houten bruggetje. Verder valt aan te nemen, gezien de ontwikkelingen in Groenendaal, dat ook de tuin van Bosbeek in landschappelijke stijl is aangepast. Een prent van Lutgers uit 1838 laat een dergelijke aanleg achter het huis zien. De aanleg voor het huis, met de grote open parkweide, duidt hier ook nog op. De beplanting bestaat in hoofdzaak uit vrij jonge boom- en struikgroepen, met uitzondering van een oude taxus. Ook een tweede licht gebogen laan, die langs de noordkant van de parkweide naar het noordelijke toegangshek loopt, duidt op wijzigingen in landschappelijke stijl.

De tuin achter het huis (aan de zuidoostzijde dus) heeft na een landschappelijke aanleg vóór 1913 een neoformele aanleg gekregen. Die bestaat uit een door buxus omgeven padenstelsel rond gazons, met een centrale, op het huis gerichte as. Deze as wordt onderbroken door een grote cirkelvorm, waarin oorspronkelijk een vijver en later een rozentuin is aangelegd. Binnen dit patroon van paden en gazons zijn voorts solitairen geplant, waaronder enkele taxussen, die inmiddels enorme afmetingen hebben. Ten noorden van deze aanleg ligt ten slotte nog een vermoedelijk ouder slingerpad, begeleid door een beukhaag.

Rijksmonument

De historische tuin- en parkaanleg van Bosbeek is van belang vanwege de resterende 18de-eeuwse vijverpartij en, in relatie tot Groenendaal, vanwege de landschappelijke periode. Tot slot is de redelijk gaaf bewaard gebleven neoformele aanleg van vóór 1913 aan de zuidoostzijde van het huis van tuinhistorisch belang.

Objecten in het park

Tuinhuisje (eerste decennia 20ste eeuw, rijksmonument 522807)
In de noordwesthoek van het gazon op Bosbeek staat een eenvoudig houten vierkant tuinhuisje met een met zink bekleed tentdak. De toegang, ondergebracht in een eenvoudige veranda, is op het zuiden gericht. Het tuinhuisje is van belang als functioneel en decoratief onderdeel van de buitenplaats.
Vijver (de eerste helft 18de eeuw, rijksmonument 522905)
De vijver ligt voor huis Bosbeek (noordwestzijde), niet in de as van het huis, maar ten zuidwesten daarvan. Wellicht bestond er een tweede vijver of kom als tegenhanger van deze, gespiegeld over de as vanuit het hoofdhuis. De verdiept gelegen vijver heeft twee rechte en twee gebogen zijden met daartussen ingezwenkte hoeken. De gemetselde beschoeiing is inmiddels vernieuwd. Aan de oost- en westzijde leidt een hardstenen trap met drie treden naar het opnieuw aangelegde wandelpad rond de vijver. De treden worden aan beide zijden afgesloten door keermuurtjes, waarop gebeeldhouwde natuurstenen dekplaten in Lodewijk XIV-stijl zijn aangebracht. Het beeldhouwwerk, twee vazen en twee leeuwenfiguren, boven aan de trappen, is niet oorspronkelijk.
De vijver is van belang als inmiddels zeldzaam voorbeeld van een dergelijke 18de-eeuws element en vanwege de decoratieve waarde voor de buitenplaats.

Piëdestals (eind 18de eeuw, rijksmonument 522906)
Aan de vijver staan natuurstenen piëdestals, een aan de oostzijde en een aan de westzijde. De vier zijden van ieder voetstuk worden gesierd met het motief van de slang die zich in de staart bijt. De vaas op de westelijke piëdestal is niet oorspronkelijk en valt buiten de bescherming. De piëdestals zijn van belang als decoratief onderdeel van de buitenplaats.
Badkuip (ca. 1761, rijksmonument 522908)
Deze kuip is omstreeks 1761 te Rome vervaardigd en daar door John Hope op zijn grand-tour gekocht en later in de tuin van Bosbeek geplaatst. Het is een ovale marmeren badkuip, met aan de korte zijden satermaskers, waarbij een handvat in de bek is geklemd. De badkuip is van belang vanwege zijn decoratieve waarde op de buitenplaats en van historisch belang ter illustratie van en herinnering aan het fenomeen ‘grand-tour’.