Achterweg 5

Meer en Bosch (Herenhuis)

	Oorspronkelijke functie
	Woonhuis
	Huidige functie
	Zorginstelling
	Bouwjaar
	18e eeuw
	Architect
	Onbekend
	Status
	Rijksmonument 21083

Een korte beschrijving

Het 18de-eeuwse landhuis is gelegen op de voormalige buitenplaats Meer en Bosch aan de Achterweg, ten zuidoosten van de oude kern van het dorp. De tuin van het oorspronkelijke landhuis reikte tot aan de oevers van het Haarlemmermeer. In 1885 kocht de Christelijke Vereniging voor de Verpleging van Lijders aan Epilepsie de van oorsprong 17de-eeuwse buitenplaats. In eerste instantie werden er mannen behandeld die aan de ‘vallende ziekte’ leden. De Vereniging breidde hiervoor de buitenplaats uit met een kliniek, dienst- en bedrijfsgebouwen, een kapel (de Irenekapel, gesloopt in 2019), een stookgebouw met een hoge schoorsteen en diverse verpleegpaviljoens waar de patiënten konden verblijven. Het ‘Herenhuis’ is het enige bewaard gebleven pand van de oorspronkelijke gebouwen op de buitenplaats. Tegenwoordig is het Instituut Meer en Bosch het bestuurlijk en administratief centrum van de Stichting Epilepsie Instellingen Nederland (SEIN).

Bouwkundige beschrijving

Meer en Bosch is een klein landhuis. Het pand telt twee bouwlagen en een zolder onder een afgeplat schilddak met schoorstenen op de hoeken. De middenpartijen zijn aan voor- en achterzijde geaccentueerd. De hoofdingang, met beglaasde vleugeldeuren is in een omlijsting gevat en heeft een halfrond bovenlicht. Boven de entree is een balkon met houten balustrade aangebracht. Ter weerszijden van de ingang bevinden zich telkens twee schuiframen met een vijftienruits roedenverdeling en op de verdieping kleinere negenruits schuiframen met persiennes. Voor het dak is een houten attiek geplaatst. Deze heeft een centraal driehoekig fronton en is op regelmatige afstanden met palmetten bekroond. Aan de linkerzijde is een kamer met afgeplat schilddak uitgebouwd.

Rijksmonument

Het landhuis Meer en Bosch is van belang als goed bewaard voorbeeld van een klein 18de-eeuws landhuis en is van historisch belang in samenhang met de buitenplaats en het hier vanaf 1885 ontwikkelde Instituut Meer en Bosch. Het Herenhuis is in het verleden talloze keren verbouwd, vergroot en aangepast aan de tijdgeest. Ook is het huis aan de hand van een uitgebreid en diepgravend historisch en bouwkundig rapport in de jaren 2018 tot 2020 opnieuw gerestaureerd. Door de restauratie zijn talloze stijlkenmerken weer zichtbaar geworden. De combinatie van Herenhuis, Salem (gemeentelijk monument), Lorentz de Haas Laboratorium (idem) en het Engelse landschapspark uit de 19de eeuw versterken de totale waarde van het complex Meer en Bosch.