Marisplein 5

Verenigingsgebouw Roei- en Zeilvereniging Het Spaarne

	Oorspronkelijke functie
	Verenigingsgebouw
	Huidige functie
	Verenigingsgebouw
	Bouwjaar
	1927
	Architect
	K. Jonkheid (1893-1986)
	Status
	Gemeentelijk monument

Introductie

Het houten verenigingsgebouw van de Koninklijke Roei- en Zeilvereniging Het Spaarne ligt aan het Marisplein, direct aan het Spaarne. Aan de overkant van dit water staat de 17de-eeuwse houtzaagmolen De Eenhoorn.

De Roei- en Zeilvereniging werd in 1885 opgericht in Haarlem. Ruim veertig jaar later werd het verenigingsgebouw in Heemstede in gebruik genomen. In 1950 mocht de vereniging het predicaat ‘koninklijk’ toevoegen aan de naam. Deze eer was mede te danken aan de uitzonderlijke verdiensten tijdens de Tweede Wereldoorlog, zoals het verborgen houden van wapens voor het verzet en het inrichten van een gaarkeuken in het gebouw tijdens de laatste oorlogswinter.

Botenhuis

Het botenhuis is in 1926 ontworpen door Klaas Jonkheid in opdracht van het bestuur van de Roei- en Zeilvereniging. In 1927 werd het in gebruik genomen. Jonkheid was een bekend architect in Heemstede. Hij ontwierp samen met zijn zakenpartner Tijs de Bruin onder andere de Bosch en Hoven school en veel villa’s aan de Heemsteedse Dreef en het Jan Miense Molenaerplein. Later werkte hij ook zelfstandig als architect. Voor de roeivereniging ontwierp Jonkheid een geheel houten gebouw met boven de botenloods een clubzaal. Het strakke ontwerp herinnert aan de architectuur van Frank Loyd Wright. Bij het ontwerp hoorde oorspronkelijk ook een balustrade en een dertien meter hoge ‘starttoren’ met een klok in de top. Deze toren is op last van de brandweer in 1961 gesloopt. Bij deze verbouwing verdwenen ook de balustrade en de roedeverdeling in de vensters, maar tegelijk werd het botenhuis uitgebreid. Al eerder vonden wijzigingen plaats: in 1928 de aanleg van acht haventjes en in 1956 de aanbouw van een serre.

Bouwkundige beschrijving

Het vrijstaande gebouw heeft een plattegrond met een en tweebouwlagen. Het dak is deels plat, deels met een flauwe helling en steekt fors over. Het dak is bedekt met een bitumen afwerking. De gevels zijn van hout en zwart geteerd. De entree zit in de voorgevel en heeft een erkervormige uitbouw. Boven de entree zit een balkon met een vlaggenmast. Links van de entree springt de gevel terug en heeft op de verdieping een balkon. De linkerzijgevel heeft nog de oorspronkelijke horizontale houten klepramen. Het botenhuis wordt aan drie kanten door een groen erf omgeven, aan de kant van het Spaarne ligt een steiger.

Gemeentelijk monument

Het botenhuis aan het Marisplein is cultuur- en architectuurhistorisch van belang omdat een gebouw als dit zeldzaam is. Dit wordt versterkt door het feit dat het nog altijd de oorspronkelijke functie heeft. Het gebouw ligt zeer beeldbepalend aan het Marisplein en het Spaarne, waarmee het onlosmakelijk verbonden is. Het heeft een grote ensemblewaarde. Het is ook van belang binnen het oeuvre van de in Heemstede bekende architect. K. Jonkheid.

Het gebouw is wel aangetast in hoofdvorm en detaillering, maar heeft nog steeds de karakteristieke strakke opbouw met het zwart geteerde beschot van de gevels.