Pieter de Hooghstraat

Crayenesterbrug

	Oorspronkelijke functie
	Brug
	Huidige functie
	Brug
	Bouwjaar
	1931
	Architect
	Dienst Openbare Werken Heemstede, i.s.m. M. Andriessen
	Status
	Provinciaal monument

Introductie

De Crayenesterbrug vormt de verbinding tussen de Pieter de Hooghstraat in Heemstede en de Willem de Zwijgerlaan in Haarlem over de Crayenestervaart. De noordoever van deze vaart vormt sedert 1927 de grens tussen Haarlem en Heemstede. In dat jaar annexeerde Haarlem een belangrijk deel van het grondgebied van Heemstede. De HVHB publiceerde in 2008 hierover een boek: Heemstede na de grenswijziging.

De brug is in 1931 gebouwd door de Dienst Openbare Werken Heemstede, waarschijnlijk in samenwerking met de beeldhouwer Mari Andriessen (1897-1979). Er wordt ook gezegd dat het beeldhouwwerk van Hendrik A. van den Eijnde is, in plaats van Mari Andriessen. Andriessen ontwierp een groot aantal oorlogsmonumenten, waaronder ‘De Dokwerker’ in Amsterdam, het Vrijheidsbeeld in Heemstede op de Vrijheidsdreef en ‘Man voor het vuurpeloton’ aan de Dreef in Haarlem.

Bouwkundige beschrijving

De Crayenesterbrug is een vaste liggerbrug. Het brugdek is geconstrueerd met behulp van stalen I-profielen, stampbeton, gewapend beton, afgedekt met asfalt voor het wegdek en met stoeptegels op een laag zand voor de trottoirs ter weerszijden daarvan.

De landhoofden, die ten opzichte van de taluds van de vaart naar voren springen, hebben een fundering van beton en zijn opgetrokken uit geelrode baksteen, aan de zuidzijde in kettingverband, aan de noordzijde in siermetselwerk. De hoeken, die zijn afgerond en – met uitzondering van de zuidwesthoek – met granieten blokken bekleed, worden ter hoogte van het brugdek bekroond door granieten tuidraden met decoratieve motieven, zoals vogels en een golvende lijst aan de bovenzijde, die waterfauna en het stromen van water tot expressie brengen. Langs de zijkanten van de brug worden deze tuidraden met elkaar verbonden door een granieten lijst, waarop een smeedijzeren hek is aangebracht met detaillering in de stijl van de Amsterdamse School.

Aan de zuidwestzijde is het zuidelijk landhoofd in westelijke richting uitgebreid ten behoeve van een terras op ovale plattegrond, aan de noordzijde afgesloten door een bakstenen borstwering met granieten lijst waarop een smeedijzeren hek is aangebracht, aan de zuidoostzijde door vier granieten tuidraden. Tussen de twee middelste tuidraden, waarvan de meest noordelijke het jaartal 1931 draagt, is een bakstenen muur gemetseld, afgedekt door een granieten lijst met daarin uitgespaard de naam: CRAYENESTERBRUG. De terraszijde van deze muur is met rood geglazuurde tegels bekleed en voorzien van een bank, vanwaar men uitzicht heeft over de Crayenestervaart. De gebogen vormen toegepast bij dit terras, de plaatsing van de tuidraden en de twee treden aan de zuidzijde, om het niveauverschil naar de lager gelegen Willem van de Veldekade te overbruggen, geven een plastisch sculpturaal effect en wekken de suggestie van beweging.

Provinciaal monument

De Crayenesterbrug is van architectuurhistorische betekenis als representatief en goed bewaard gebleven voorbeeld van een brug in de stijl van de Amsterdamse School, gezien de combinatie baksteen, natuursteen, smeedijzeren hekken en de typografie.

De brug heeft cultuurhistorische waarde als voorbeeld van infrastructuur, de bruggenbouw in Noord-Holland.