Oude Kerk - Protestantse gemeente te Heemstede

Oude Kerk

	Oorspronkelijke functie
	Kerkgebouw
	Huidige functie
	Kerkgebouw
	Bouwjaar
	1623 -1625 Uitbreiding in 1652; toren uit 1759
	Architect
	Cornelis Danckertz en Hendrick Jacobz Staets.
	Status
	Rijksmonument 21125

Introductie

De Oude Kerk is in 1625 gebouwd op de resten van een uit de 14de eeuw daterende Mariakapel, die in 1573 vermoedelijk door de watergeuzen is verwoest. Deze kapel was gesticht ter nagedachtenis aan graaf Willem IV, die tijdens de Slag bij Warns op 26 september 1345 was omgekomen. Opdrachtgever voor de nieuwe, protestantse kerk was Adriaan Pauw, een koopman en regent uit Amsterdam (later raadspensionaris) en ambachtsheer van Heemstede. Het werk werd uitgevoerd door de opperste metselbaas van Amsterdam, Cornelis Dankertsz, en zijn collega Hendrik Jacobsz Staets. Het werd een eenbeukige kerk in gotische trant, waarbij gebruik werd gemaakt van de resten van de oude fundering en de muurresten van het koor.

Bouwkundige beschrijving

De eenbeukige gotische kerk was gereed in 1625. In 1652 werd de noordelijke zijbeuk toegevoegd. Het grafmonument is gemaakt door de Amsterdamse architect en beeldhouwer Pieter de Keyser, zoon van de beroemde Hendrick de Keyser. Deze twee zijn vooral bekend geworden door het ontwerp en de bouw van de Noorderkerk en de Westerkerk in Amsterdam.

Voor de leden van de familie Pauw bevonden zich ook 38 rouwborden in de kerk, die echter in 1795 op last van de overheid zijn verwijderd. Bij herstelwerk aan de kerk in 1759 is onder meer de toren vernieuwd. In de ambtsperiode van dominee Nicolaas Beets, in de jaren 1840-1854, werden veel wijzigingen aangebracht. Het 17de-eeuwse glas moest plaatsmaken voor helder glas, de koperen kronen werden vervangen door eenvoudige lampen, het houtwerk werd in een kleur geschilderd, de muren werden gewit en het grafmonument verdween achter een schot. Bij een restauratie in 1938 werd het kerkinterieur hersteld en kreeg het schip aan de westzijde een extra travee.

Bevat bouwsporen van de oorspronkelijke aan de Tenhemelopneming van Maria gewijde katholieke kerk (1345), en een bijzondere grafkelder en grafmonument van Adriaan Pauw. Eén van de klokken dateert nog van de katholieke voorganger.
Lees het artikel: De Oude Kerk elke dag hoort u een katholiek geluid uit 1478

Het eenklaviers orgel is in 1752 vervaardigd door A. Paradijs voor de Hervormde Kerk te Oldebroek. Na overplaatsing van het orgel naar Kornhorn werd het in 1989 gerestaureerd en geplaatst in Heemstede.

De klokkenstoel heeft een gelui bestaande uit een klok van Gobel Moer, 1487 (diameter 48 centimeter), en een moderne klok. Het mechanisch torenuurwerk (17de eeuw) is later voorzien van een automatische opwindmechanisme.

Rijksmonument

De Oude Kerk is van belang als voorbeeld van een 17de-eeuwse eenbeukige laatgotische kerk, vanwege de aanwezigheid van het grafmonument van Adriaan Pauw uit 1656 en vanwege het eenklaviers orgel van A. Paradijs uit 1752. Bovendien is de kerk beeldbepalend gelegen aan het Wilhelminaplein.

De kerk is nog altijd in gebruik voor de eredienst, maar sinds enkele jaren is het gebouw ook geschikt voor concerten en lezingen door vereniging ‘Podia Heemstede’. Daarvoor is vanaf het oude gebouw een moderne corridor aangelegd naar een belendend pand, waar zich de foyer bevindt.